De Landschapszone Veessen-Wapenveld heeft, zeker in combinatie met de Westdijk van de Hoogwatergeul, een grote potentie uit te groeien tot een natuurgebied met betekenis voor dagvlinders. Zonder dat er specifiek onderzoek is gedaan, zijn ten tijde van het broedvogelonderzoek ook waarnemingen van dagvlinders verzameld. Daarnaast zijn er verschillende waarnemers die hun waarnemingen van dagvlinders op de website waarneming.nl hebben ingevoerd. Een resumé van deze waarnemingen is hier weergegeven.
Uit al de waarnemingen blijkt dat de betekenis voor dagvlinders nu al aanzienlijk is. De volgende 22 soorten dagvlinders zijn de afgelopen jaren (tot en met 2023) waargenomen in de Landschapszone (bron: o.a. waarneming.nl):
| Soort | Status NL | Mobiliteit | Rode Lijst |
|---|---|---|---|
| Groot dikkopje | algemeen | standvlinder | – |
| Koninginnenpage | vrij algemeen | standvlinder | – |
| Oranjetipje | algemeen | standvlinder | – |
| Klein koolwitje | algemeen | standvlinder | – |
| Klein geaderd witje | algemeen | standvlinder | – |
| Oranje luzernevlinder | vrij algemeen | trekvlinder | – |
| Gele luzernevlinder | vrij algemeen | trekvlinder | bedreigd |
| Citroenvlinder | algemeen | standvlinder | – |
| Kleine vuurvlinder | algemeen | standvlinder | – |
| Boomblauwtje | algemeen | standvlinder | – |
| Bruin blauwtje | vrij algemeen | standvlinder | gevoelig |
| Icarusblauwtje | algemeen | standvlinder | – |
| Atalanta | algemeen | trekvlinder | – |
| Distelvlinder | algemeen | trekvlinder | – |
| Dagpauwoog | algemeen | standvlinder | – |
| Kleine vos | algemeen | standvlinder | – |
| Gehakkelde aurelia | algemeen | standvlinder | – |
| Landkaartje | algemeen | standvlinder | – |
| Bruin zandoogje | algemeen | standvlinder | – |
| Koevinkje | algemeen | standvlinder | – |
| Bont zandoogje | algemeen | standvlinder | – |
| Hooibeestje | algemeen | standvlinder | – |
Betekenis
De betekenis van de Landschapszone voor dagvlinders is nu al groot. In totaal zijn 22 soorten dagvlinders waargenomen. Hiervan zijn de Koninginnenpage, de Oranje luzernevlinder, de Gele luzernevlinder en het Bruin blauwtje ‘vrij algemeen’. Deze laatste twee staan bovendien op de Rode Lijst Dagvlinders (2019) te boek als ‘bedreigd’ resp. ‘gevoelig’.
Toelichting per soort
Hieronder volgt een toelichting op enkele soorten (beschrijvingen zijn grotendeels letterlijke citaten afkomstig van De Vlinderstichting):
Groot dikkopje
Het Groot dikkopje is een mobiele soort die leeft in allerlei beschutte, vrij vochtige graslanden en ruigten. De vlinder vliegt begin juni-half augustus in één generatie. De vlinders voeden zich met nectar van onder andere Gewone braam, Dophei en Akkerdistel. De mannetjes voeren ’s morgens vaak patrouillevluchten uit. ’s Middags vertonen ze territoriaal gedrag, vaak vanaf steeds dezelfde uitkijkposten.
In de Landschapszone komt het Groot dikkopje o.a. voor in de nabijheid van populierenbossen met bramen in de ondergroei.
Foto: Herwin Looman, Wapenveld, CC-BY-NC-ND.
Koninginnenpage
De Koninginnenpage profiteert van warme zomers en breidt zich de laatste jaren flink noordwaarts uit. De vlinder vliegt van eind april-half juni en begin juli-half september in twee generaties. In warme jaren vliegt er mogelijk een partiële derde generatie in oktober. De waardplant is vooral Wilde peen (ook de gecultiveerde vorm); daarnaast ook andere schermbloemigen, zoals Bevernel, Engelwortel, Dille, Pastinaak en Venkel. De Koninginnenpage wordt de laatste jaren binnen de Landschapszone steeds vaker gezien op het talud van de Westdijk.
Foto: Herwin Looman, CC-BY-NC-ND.
Oranje luzernevlinder
De Oranje luzernevlinder is een zwerver uit Zuid-Europa die goed te herkennen is aan de brede zwarte rand langs de voorvleugel. Diverse vlinderbloemigen, waaronder luzerne en wikke vormen de waardplanten. De Oranje luzernevlinder is een trekvlinder die ieder voorjaar vanuit Zuid-Europa en Noord-Afrika naar het noorden vliegt. De eerste vlinders arriveren in mei en juni in ons land. De volgende generaties vliegen van begin augustus-eind oktober, aangevuld met nieuwe immigranten. In Zuid-Europa vliegt deze soort in vier tot zes generaties. De Oranje luzernevlinder is incidenteel gezien op de taluds van de westdijk.
Gele luzernevlinder
De Gele luzernevlinder is een schaarse trekvlinder die vooral gezien wordt bij luzerne- en klavervelden in het zuidoosten van het land. De Gele luzernevlinder is een trekvlinder die ieder voorjaar vanuit Midden-Europa naar het noorden vliegt. De eerste vlinders arriveren in mei en juni in ons land. De volgende generatie vliegt van begin juli-eind oktober, aangevuld met nieuwe immigranten. De Gele luzernevlinder staat op de Rode Lijst van Dagvlinders als ‘bedreigd‘. De Gele luzernevlinder is incidenteel gezien op de taluds van de westdijk, waar verschillende soorten klaver groeien.
Icarusblauwtje
Het Icarusblauwtje is het algemeenste blauwtje in Nederland en komt voor op kruidenrijke graslanden en ruigten. Vliegt begin mei-begin oktober in twee, soms drie overlappende generaties. De vlinders voeden zich met nectar van vooral vlinderbloemigen en vliegen meestal laag boven de vegetatie. De vlinders brengen de nacht door in groepjes, waarbij ze met de kop naar beneden in de vegetatie hangen.
Het Icarusblauwtje komt her en der verspreid voor in de Landschapszone en op de taluds van de Westdijk.
Bruin blauwtje
Het Bruin blauwtje is wellicht de meest kenmerkende soort van de Landschapszone Veessen-Wapenveld.
Het is een dagvlinder van droge, zandige, open, kruidenrijke en schrale graslanden met een afwisseling van open grond en begroeide plaatsen. Dijklichamen zijn zeer geschikt. De waardplant is de ooievaarsbek. Het Bruin blauwtje is vooral gezien langs de Westdijk ten zuiden van de Tolbrug. Dit lijkt nog een waarnemerseffect te zijn, omdat hier het meest op dagvlinders is gelet.
Distelvlinder
Het aantal Distelvlinders dat vanuit Zuid-Europa en Afrika naar Nederland komt kan van jaar tot jaar sterk verschillen. Deze trekvlinder kan in Nederland tussen april en oktober worden waargenomen. Vanuit Zuid-Europa trekken de Distelvlinders ieder jaar richting het noorden; ze brengen hier in de zomer een nieuwe generatie voort. In het najaar trekt een gedeelte van de vlinders weer terug naar het zuiden, de rest sterft hier. De Distelvlinders worden veel op nectarplanten aangetroffen, maar niet op rottend fruit.
De Distelvlinder wordt elk jaar gezien. In 2019 was de Distelvinder zeer talrijk aanwezig in de Landschapszone en op de taluds van de Westdijk.
Verwachtingen
Naar verwachting kan de betekenis voor de dagvlinders verder toenemen bij een beheer dat gericht is op het vergroten van de biodiversiteit. Wellicht zijn er kansen voor de vestiging van de Sleedoornpage. In de ‘Vleermuisroute’ zijn ook Sleedoorns aangeplant. En het zou fijn zijn als de Koninginnenpage, Bruin blauwtje en luzernevlinders zich nog wat weten uit te breiden door goed graslandbeheer, met name op de Westdijk.
nabij Landgoed De Nijensteen. Wellicht een potentieel leefgebied voor de Sleedoornpage? 5 april 2019.