Bestemmingsplan

De bestemming voor de Landschapszone Veessen-Wapenveld is in detail uitgewerkt in het (rijks)inpassings-plan Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld. Dit plan is onherroepelijk vastgesteld op 23-01-2013.
De Landschapszone heeft de enkelbestemming Natuur en hier en daar een dubbelbestemming, bijv. in verband met een archeologische verwachtingswaarde of de ligging in het hoogspanningstracé.

De omschrijving van artikel 8 Natuur luidt [begin citaat]:

Artikel 8 Natuur

8.1 Bestemmingsomschrijving

De voor ‘ Natuur ‘ aangewezen gronden zijn bestemd voor:

• natuur, in de vorm van een natte verbindingszone met poelen, brede natuurvriendelijke oevers, bloemrijk grasland, riet-moeras en bosschages;
• agrarisch natuurbeheer;
• de ontwikkeling en het behoud van de landschappelijke waarde;
• het vasthouden, bergen en afvoeren van water;
• waterhuishoudkundige voorzieningen;
• onderhoudspaden ten behoeve van de naastgelegen watergang, alsmede een ontsluiting van het gemaal dat in de bestemming Water is aangeduid als ‘gemaal‘;
• extensief recreatief medegebruik;
• recreatieve voorzieningen, zoals fietspaden, picknickbankjes en informatieborden;
• nutsvoorzieningen ten behoeve van het lokale netwerk;
• met daarbij behorende bouwwerken, geen gebouwen zijnde, en werken.

8.2 Bouwregels

Op de voor ‘ Natuur ‘ aangewezen gronden mag uitsluitend worden gebouwd ten dienste van de bestemming, met inachtneming van de volgende regels:

• gebouwen zijn niet toegestaan, met uitzondering van vogelkijkhutten, waarvoor geldt dat het aantal vogelkijkhutten binnen het plangebied niet meer dan 3 mag bedragen, de bouwhoogte niet meer dan 6 m mag bedragen en de oppervlakte per vogelkijkhut niet meer dan 20 m² mag bedragen;
• de bouwhoogte van bouwwerken, geen gebouwen zijnde, mag niet meer bedragen dan 6 m.
  [einde citaat].

Intenties Landschapszone volgens Rijksinpassingsplan
De intenties met de Landschapszone zijn heel duidelijk verwoord in de toelichting bij het Rijksinpassingsplan Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld 23-1-2013 [begin citaat:]

Tussen de westelijke dijk en de Grote Wetering ligt een landschapszone met een oppervlakte van ca. 70 ha. Deze landschapszone biedt ruimte om natuurwaarden die binnen de hoogwatergeul zullen verdwijnen een plaats te geven.

De beoogde inrichting van deze zone bestaat, naast een brede natuurvriendelijke oever, uit een afwisseling van enkele bosschages, poelen, hooilanden en (knot)bomenrijen.

De landschapszone dient ter vervanging van leefgebied dat verloren gaat, omdat boerderijen worden gesloopt en erfbeplanting wordt verwijderd. Het gaat om het leef-, fourageer- en/of broedgebied voor kleine vogels als mezen en spreeuwen en voor uilen en roofvogels zoals buizerd, steenuil, kerkuil en ransuil, amfibieën en kleine zoogdieren.

Voor de in het plangebied voorkomende bosafhankelijke diersoorten zijn in de inrichting van de landschapszone vliegroutes en nestgelegenheden opgenomen. Een deel van de bestaande bomen langs de Plakkenweg blijft om landschappelijke redenen en als vliegroute voor vleermuizen gehandhaafd.

Poelen en een aaneengesloten natuurvriendelijke oever langs de Grote Wetering in de landschapszone bieden een leef- en voortplantingsgebied voor amfibieën, vissen en reptielen. Om de migratie van vissoorten mogelijk te maken worden de stuwen in de Grote Wetering vispasseerbaar. De landschapszone biedt daarmee ruimte voor deze soorten, die tijdelijk moeten uitwijken in verband met werkzaamheden aan de bestaande watergangen.

Agrariërs (LTO, Agrarische Belangen Vereniging, Jan Nienhuisvereniging), natuurorganisaties (Staatsbosbeheer, Stichting Vrienden van het boerenland, Agrarische natuurvereniging Veluwe IJsselzoom) en overheden (gemeente Heerde, waterschap Veluwe en provincie Gelderland) hebben een manifest getekend met betrekking tot de landschapszone. In het manifest wordt onder meer gevraagd de landschapszone geschikt te maken voor agrarisch natuurbeheer en aan te wijzen als EHS. Boscompensatie past volgens de partijen niet in de landschapszone en zou elders plaats dienen te vinden. Waterschap Veluwe heeft de inrichting van de landschapszone in samenwerking met de manifest-partners en in overleg met het Bevoegd Gezag, de provincie Gelderland, uitgewerkt.

Vanwege de gewenste openheid van het gebied en om het toekomstige beheer van de landschapszone te kunnen borgen, is gekozen voor openheid met de mogelijkheden om het natuurbeheer door agrariërs toe te kunnen passen. In dit kader is het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen slechts toegestaan voor pleksgewijze bestrijding van akkerdistel, ridderzuring en brandnetel. Daarnaast wordt de beheereenheid niet bemest en wordt er geen bagger opgebracht. Standweiden is het gehele jaar toegestaan met maximaal 2 grootvee-eenheden per hectare. Van 1 oktober tot 1 maart is onbeperkt weiden toegestaan. Bijvoeren is niet toegestaan. Het grasland mag niet worden gescheurd, gefreesd of heringezaaid.

Met deze invulling wordt voldaan aan de eisen uit de Nota Ruimtelijke kwaliteit. In de landschapszone ontstaat een gevarieerder landschap dan in de bestaande situatie met ruimte voor meer verschillende biotopen. De landschapszone wordt zodanig ingericht dat deze invulling geeft aan de in het beleid voorgenomen Ecologische Verbindingszone (EVZ). Tevens zijn in deze landschapszone fietsverbindingen en enkele recreatieve voorzieningen zoals vissteigers, kanovoorzieningen, rustplaatsen en een vogelkijkhut opgenomen.

[Einde citaat. Uit Toelichting op Rijksinpassingsplan Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld in opdracht van Ministerie voor Infrastructuur en Milieu opgesteld door Arcadis, 2013.]

Definitie agrarisch natuurbeheer
In het bestemmingsplan en de toelichting ontbreekt helaas de definitie van ‘agrarisch natuurbeheer’ in de geest van dit bestemmingsplan. Hier proberen we uitleg te geven aan dit begrip.

Aangenomen mag worden dat het bij agrarisch natuurbeheer om een vorm van natuurbeheer gaat. ‘Natuurbeheer’ is het beheren van de natuurgebieden, uitgaande van natuurbeschermingsdoelstellingen en met specifieke natuurbeheersmaatregelen. Het belang van de natuur zou hier voorop moeten staan en niet het beheren an sich.

De toevoeging ‘agrarisch’ in ‘agrarisch natuurbeheer’ is een bijvoegelijk naamwoord dat betekent: ‘als iets met de landbouw verband heeft’. De toevoeging ‘agrarisch’ roept een hoop vragen op en kan op allerlei manieren worden uitgelegd. Bijvoorbeeld: Is de boer die beheert ook de eigenaar van de grond? Of wordt een boer ingeschakeld om het beheer voor het waterschap uit te voeren? Of gaat het alleen om het type maatregelen zoals boeren die toepassen zoals maaien en begrazen? Is het agrarisch beheren op basis van uitgangspunten van een subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer of anders? Enz. De praktijk zal leren welke invulling hieraan gegeven wordt.

De beperkingen aan het ‘agrarisch natuurbeheer’ zijn op basis van de bovengenoemde toelichting heel duidelijk:
– gebruik bestrijdingsmiddelen alleen tegen Akkerdistel, Grote brandnetel en Ridderzuring;
– niet toegestaan zijn: bemesten, bagger opbrengen, bijvoeren van vee, scheuren, frezen, herinzaaien;
– beweiding met 2 grootvee-eenheden per hectare tussen 1 maart en 1 oktober, buiten deze periode geen beperking.

Al in 2019 zijn deze beperkingen geschonden. De eerste de beste boer die de gronden ten Noorden van de Kerkdijk/Tolbrug in beheer kreeg heeft hiervan direct een deel gefreesd!