De Landschapszone staat als natuurgebied al na enkele jaren ontwikkeling goed op de kaart. Het gebied herbergt een groot aantal soorten, waarvan sommige soorten zeldzaam en specifiek zijn voor water, moeras, grasland en struweel. De Landschapszone is vogelrijker dan boerenland in de omgeving en zelfs vogelrijker dan natuurgebieden in de buurt!
De verscheidenheid kan in tabelvorm worden samengevat voor enkele soortgroepen waarvan enige informatie voorhanden is:
| Soortgroep | Soorten | Specifieke/zeldzame soorten |
|---|---|---|
| Dagvlinders | 22 | Koninginnenpage, Gele luzernevlinder, Bruin blauwtje |
| Libellen | 25 | Vroege glazenmaker, Bruine korenbout, Bandheidelibel |
| Amfibieën | 4 | Poelkikker |
| Broedvogels | 65 | Zomertaling, Porseleinhoen, Boomvalk, Kwartel, Kleine plevier, Watersnip, Ransuil, Paapje |
| Niet-broedvogels | 104 | Grote zilverreiger, Smient, Bruine kiekendief, Witgat, Oeverloper, Velduil, IJsvogel, Tapuit en vele andere soorten |
| Zoogdieren | ||
| Hogere planten |
Broedvogels
De Landschapszone heeft zich in de periode 2017-2020 snel ontwikkeld tot een gevarieerd natuurgebied met een rijke broedvogelstand. In 2020 broedden er 54 soorten vogels met in totaal 686 territoria. Dit is bijna 62 territoria per 10 hectare. In genoemde periode nam het aantal soort broedvogels licht af, het aantal territoria daarentegen nam sterk toe. Het zandige, open karakter met pioniervogels en weidevogels maakte al na één jaar plaats voor vogels van moeras en struwelen.
Het meest soortenrijk en vogelrijk zijn de delen van de Landschapszone waar restanten bos voorkomen of waar nieuwe bosvorming plaats vindt. De vegetatie is hier hoog en wordt niet gemaaid, wat gunstig is voor veel soorten. Ook is de oeverzone met de Grote Wetering is relatief vogelrijk.
Vogels kunnen in vogelgroepen worden ingedeeld op grond van de keuze voor een bepaald biotoop waar voedsel beschikbaar is en de vegetatie een specifieke structuur heeft (bijv. open/dicht met of zonder water). Door de groei van de vegetatie liep het aandeel Weidevogels na 2018 terug. De Struweelvogels en Moerasvogels namen juist sterk toe, door verruiging van randen van percelen en de groei van Riet langs de Grote Wetering. Ook vogels van Natte ruigte en Jong bos doen het goed.
In de jaren 2018-2020 bood de Landschapszone al onderdak aan 18 soorten broedvogels die op de Rode Lijst staan van in hun voortbestaan bedreigde broedvogels. Ongeveer 10% van het aantal broedvogelterritoria is van een vogelsoort die op de Rode Lijst staat. Tot de sterkst bedreigde soorten behoren de Zomertaling, de Watersnip en het Paapje.
Deze drie Rode Lijst-soorten behoren samen met het Porseleinhoen en de Tureluur tot de kritische vogelsoorten die verregaande eisen stellen aan hun leefgebied. Deze soorten bevinden zich met name in de Natte ruigte ten noorden van de Breeweg en in het zuidelijke deel van de Landschapszone ten zuiden van de Broekweg.
In Nederland zijn 27 vogelsoorten aangemerkt als ‘boerenlandvogel‘. Tien soorten broedvogels van open boerenland broedden in de periode 2018-2020 in de Landschapszone. Ditzelfde geldt voor nog eens dertien soorten broedvogels van erf en struweel. De boerenlandvogels zijn goed vertegenwoordigd, véél beter dan op een doorsnee agrarisch bedrijf. En ook beter dan in doorsnee natuurgebieden in de omgeving van Heerde!
De meidoorns vormen het leefgebied van onder meer Grasmus, Braamsluiper, Tuinfluiter, Putter en Kneu.
Het Porseleinhoen en Paapje behoren tot de zeer zeldzame broedvogels, met in Nederland minder dan 250 territoria. Zomertaling, Boomvalk, Kwartel, Kleine plevier, Watersnip en Ransuil behoren tot de zeldzame soorten met 250-2.500 territoria in heel Nederland. 23 vogelsoorten zijn vrij zeldzaam, 40 soorten algemeen.
Andere planten en dieren
Wat hogere planten betreft blijkt de Westdijk veel ingezaaide, gebiedsvreemde soorten te herbergen. Langs de Grote Wetering en in de Landschapszone is de soortensamenstelling veel natuurlijker met goede mogelijkheden voor een natuurlijke ontwikkeling. Een (niet volledig) totaaloverzicht staat op waarneming.nl. Eind 2022 zijn zeker 152 soorten hogere planten vastgesteld.
Inmiddels zijn 22 soorten dagvlinders waargenomen, waaronder specifieke soorten als de Koninginnenpage, de Gele luzernevlinder en het Bruin blauwtje die zeldzaam zijn. Ook komen 23 soorten libellen voor, waaronder de Vroege glazenmaker, de Bruine korenbout en de Bandheidelibel die vrij zeldzaam zijn.
Door de aanleg van poelen in 2017 is de betekenis voor amfibieën zoals de ‘Groene kikker’ sterk toegenomen, zowel de Bastaardkikker als de Poelkikker komen voor in de Landschapszone. Ook de Gewone pad en Bruine kikker zijn gesignaleerd.
Er zijn 23 soorten zoogdieren vastgesteld. De Europese bever maakt zijn entree dankzij de opslag van wilgen op de oevers van de Grote wetering. Verschillende soorten vleermuizen gebruiken de Landschapszone om in te foerageren. De Muskusrat wordt zeer weinig waargenomen. De Landschapszone is leefgebied van o.a. de Bunzing. Van de Europese Otter zijn sporen gevonden. Het Ree heeft het moeilijk door het recreatieve gebruik van de Landschapszone en het uitlaten van honden.
De Landschapszone heeft ook een bescheiden betekenis voor niet-broedvogels. Die broeden in de omgeving of pleisteren op doortrek. Sommige soorten overwinteren alleen. Het gaat om bijv. Aalscholvers, reigers, eenden zoals de Smient. Daarnaast om steltlopers als de Witgat en Oeverloper. Of Visdieven die hier ’s zomers foerageren. Sporadisch wordt ook de IJsvogel of de Velduil gezien. Verder pleisteren kleine zangvogels zoals de Waterpieper en de Tapuit in de Landschapszone. Een totaaloverzicht staat op waarneming.nl. Inclusief broedvogels zijn er eind 2022 al 169 soorten vogels waargenomen in de Landschapszone.
Al met al staat de Landschapszone als natuurgebied al na enkele jaren ontwikkeling goed op de kaart. Het gebied herbergt een groot aantal soorten, waarvan sommige soorten specifiek of zeldzaam zijn. De Landschapszone doet qua natuur niet onder voor reguliere natuurgebieden van Staatsbosbeheer of Het Geldersch Landschap.